Dnia 22.08.2019r. została ogłoszona ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019r. poz. 1579), która wprowadza szereg istotnych zmian w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi.

Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach mają na celu, po pierwsze, wyeliminowanie możliwości ryczałtowego rozliczania przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od mieszkańców, po drugie, zachęcenie do selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

Wprowadzone zmiany są bardzo obszerne. Wiele z nich generuje dodatkowe koszty funkcjonowania systemu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 3 ustawy o czystości i porządku z gminach w brzmieniu obowiązującym od 6 września 2019 roku każdy mieszkaniec gminy został zobowiązany do zbierania odpadów powstających na nieruchomości w sposób selektywny. Zatem mieszkaniec gminy nie może już dokonywać wyboru, czy chce zbierać odpady w sposób selektywny czy też nie. Rada gminy określa stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy.

Gminy zostały również zobowiązane do osiągania poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, w wysokości co najmniej: 1) 50% wagowo – za każdy rok w latach 2020–2024; 2) 55% wagowo – za każdy rok w latach 2025–2029; 3) 60% wagowo – za każdy rok w latach 2030–2034; 4) 65% wagowo – za 2035 r. i za każdy kolejny rok oraz do osiągania poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne w wysokości co najmniej 70% wagowo.

Jak wynika z rozstrzygniętych postępowań przetargowych w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w gminach o zbliżonym charakterze i liczbie ludności co w Gminie Drużbice, ceny za odbiór odpadów w związku ze zmianami w przepisach (przede wszystkim zmianą wysokości opłaty za składowanie odpadów, wzrostu wymagań dotyczących recyklingu itp.) charakteryzują się wzrostem w porównaniu do roku poprzedniego minimum o 30-40% (w zależności na jakim poziomie była dotychczas obowiązująca stawka).

Tak zwana „opłata marszałkowska”, czyli opłata za korzystanie ze środowiska w dużej mierze odpowiadająca za wzrost kosztów odbioru i zagospodarowania odpadów, a przez ostatnie 4 lata wzrosła aż kilkukrotnie. W 2014 r. jednostkowa stawka opłaty dla pozostałości z sortowania wynosiła 73,60 zł za 1 tonę - obecnie opłata ta wynosi 170 zł, w roku 2020 - 270 zł, a w roku 2021 - 276,21 zł.

Wzrost opłat środowiskowych znacząco wpływa na koszty prowadzenia działalności, a co za tym idzie przedsiębiorcy zajmujący się odbiorem i zagospodarowaniem odpadów są zmuszeni przenosić część kosztów na osoby korzystające z ich usług, czyli po prostu podnosić ceny.

Przy stale rosnącej opłacie marszałkowskiej oraz z racji unijnych regulacji (np. 35 procent odpadów ulegających biodegradacji może być kierowane na składowiska) przedsiębiorstwa muszą poszukiwać efektywniejszych metod radzenia sobie z bioodpadami, a co za tym idzie, zainwestować w rozwój swoich instalacji. Obecnie brak technologicznie zaawansowanych instalacji do przetwarzania takiej ilości odpadów. Statystyki pokazują, że ilość zbieranych odpadów ulegających biodegradacji rośnie w zawrotnym tempie z roku na rok. Dziś frakcja bio stanowi ok. 25 - 30 proc. masy wszystkich wytwarzanych odpadów komunalnych. Selektywna zbiórka odpadów każdej frakcji generuje kilkukrotne zwiększenie kosztów zbiórki z powodu konieczności dostarczania pojemników lub worków na każdy gromadzony odpad oddzielnie. Koszty podnosi również każdorazowy dojazd do posesji po te odpady. Mimo to selektywną zbiórkę trzeba prowadzić, ponieważ, zgodnie z obowiązującymi zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, muszą one uzyskiwać coraz wyższe poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów.

Wynikająca z informacji rynkowych cena w przeliczeniu na jednego mieszkańca wraz z kosztami obsługi systemu wynosi około 900,00 zł/Mg.

Radykalny wzrost kosztów odbierania odpadów i ich zagospodarowania spowodowany jest m.in.:

- drastycznie rosnącymi kosztami zagospodarowania odpadów przez regionalne instalacje,

- rosnącymi kosztami zagospodarowania odpadów komunalnych w związku z ograniczeniem czasu ich magazynowania,

- gwałtownym wzrostem kosztów składowania,

- trudnościami ze zbytem surowców wtórnych,

- wzrostem inflacji,

- podwyżka cen prądu,

- podwyżką płacy minimalnej.

Jak wynika z powyższych danych, w ciągu ostatnich dwóch lat znacząco wzrosła zdecydowana większość części składowych opłaty uiszczanej  przez mieszkańców za odbiór odpadów.

Ponadto utrwaliła się opinia regionalnych izb obrachunkowych, że gminne systemy gospodarki odpadami co do zasady powinny być odpowiednio zbilansowane, tak aby były efektywne kosztowo i nie zachodziła potrzeba ich dodatkowego zasilania z innych środków własnych System gospodarowania odpadami komunalnymi zorganizowany przez gminę zgodnie z art. 6n ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach powinien się samofinansować, co przekłada się na obowiązek ustalania wysokości ponoszonych przez mieszkańców gminy opłat na poziomie zabezpieczającym pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi

W związku z powyższym konieczne stało się dostosowanie stawki za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych do obowiązujących przepisów.