I. WSTĘP

Program wspierania rodziny gminy Drużbice na lata 2016-2018 zwany dalej „Programem” opracowany został w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j.Dz.U. z 2013 r. poz.135 z późniejszymi zmianami).

W myśl ww. ustawy na jednostki samorządu terytorialnego nałożony został obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej. Obowiązek ten jednostki samorządu terytorialnego realizują w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, kościołami oraz organizacjami społecznymi.

Zgodnie z art. 176 cytowanej ustawy działania realizowane przez samorząd gminny to:

opracowanie i realizacja gminnych programów wspierania rodziny;

tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny;

tworzenie oraz rozwój opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez:

zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa,

organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,

prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci;

finansowanie:

kosztów szkoleń dla rodzin wspierających,

podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

kosztów związanych z udzielaniem pomocy, ponoszonych przez rodziny wspierające,

współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;

sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego.

prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przezywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy.

II. Diagnoza sytuacji rodzin w gminie Drużbice

Gminę Drużbice według stanu na dzień 31.12.2014 roku zamieszkiwało 5054 mieszkańców.

Ze wsparcia Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Drużbicach skorzystało 143 rodziny, z czego 67 stanowiły rodziny z dziećmi. W rodzinach tych wychowuje się 147 dzieci.

Liczba dzieci w rodzinie	Liczba rodzin	Liczba osób w rodzinach
1	19	66
2	29	116
3	10	52
4	7	42
5	0	0
6	2	17

Źródła: Sprawozdanie GOPS z 2014r.

Rodziny niepełne	Liczba rodzin	Liczba osób w rodzinach
Ogółem	18	69
Liczba dzieci w rodzinie 1	6	18
2	8	25
3	1	5
4 i więcej	3	21

Źródła: Sprawozdanie GOPS z 2014 r.

Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu dzieci łączy się z dysfunkcjami takimi jak: uzależnienia, przemoc domowa, zaburzenia systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich i zawodowych.

Powody przyznania pomocy społecznej rodzinom z dziećmi w 2014 roku.

Ilość dzieci w rodzinie	Ubóstwo	Długotrwała choroba	Niepełnosprawność	Bezrobocie	Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego	Alkoholizm	Przemoc
1	9	11	6	10	16	3	2
2	20	15	5	15	10	1	2
3	6	5	2	3	2	-	-
4	5	3	2	3	3	-	-
5	-	-	-	-	-	-	-
6	1	-	-	1	1	-	-
7	1	-	-	-	1	-	-

Ważnym instrumentem polityki edukacyjnej i integracyjnej oraz wyrównania szans rozwojowych jest edukacja przedszkolna. Dla dzieci, których rozwój przebiega nieharmonijnie lub z opóźnieniem, wychowanie przedszkolne jest szansą na wczesne wspieranie rozwoju w sferze poznawczej, funkcjonalnej i społecznej.

Opieką przedszkolną w gminie Drużbice objętych jest 47 dzieci. Do przedszkola w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Drużbicach uczęszcza 27 dzieci a do Punktu Przedszkolnego im. Misia Czarodzieja w Wadlewie uczęszcza 20 dzieci.

Edukacja szkolna w gminie Drużbice realizowana jest w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Drużbicach (259 dzieci), w Szkole Podstawowej im. Mikołaja Arciszewskiego (117 dzieci) oraz w Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Rasach (141 dzieci).

Dzieci objęte wychowaniem i edukacją od przedszkola do szkoły ponadgimnazjalnej z rodzin, których dochód nie przekracza 150% kryterium dochodowego określonego ustawą o pomocy społecznej, mają możliwość korzystania z ciepłych posiłków w ramach programu rządowego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” .

W 2014 roku z nieodpłatnych posiłków korzystało 107 dzieci.

Gdy dochodzi do sytuacji, w której rodzice zostają trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub władza ta została ograniczona, sąd postanawia o ustanowieniu nad dzieckiem opieki zastępczej i umieszczeniu poza rodziną biologiczną.

Z informacji uzyskanych z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bełchatowie wynika, iż z terenu gminy Drużbice nie ma dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, a w rodzinie zastępczej zawodowej przebywa troje dzieci.

III. Zasoby gminy

Program wspierania rodziny w gminie Drużbice na lata 2016-2018 będzie służył realizacji gminnej polityki rodzinnej. Działania na rzecz dziecka i rodziny realizują instytucje opisane w poniższej tabeli.

Lp.	Nazwa instytucji	Rodzaj działalności
1.	Gminny Ośrodek Pomocy Społeczne w Drużbicach	Praca socjalna, pomoc finansowa i rzeczowa, dożywianie dzieci w szkołach, aktywizacja społeczno-zawodowa, specjalistyczne poradnictwo,
2.	Urząd Gminy w Drużbicach	Przyznawanie stypendiów ( 20% środków własnych), dowozy dzieci do szkół, organizowanie zajęć sportowych w gminnej hali sportowej, promowanie aktywności dzieci, młodzieży i dorosłych, udział środków własnych w Programie dożywiania dzieci
3.	Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Drużbicach	Prowadzenie Punktu Konsultacyjnego dla osób uzależnionych i współuzależnionych (dyżury terapeuty), dofinansowanie kolonii i obozów dla dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholizmu, finansowanie działań profilaktycznych dla dzieci i dorosłych, prowadzenie Punktu Konsultacyjnego dla ofiar i sprawców przemocy (dyżury psychologa),
4.	Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Drużbicach	Wsparcie i pomoc rodzinom w przezwyciężaniu problemu przemocy.
5.	Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Drużbice” w Drużbicach i Poradnia Medycyny Rodzinnej NZOZ w Wadlewie	Działalność w zakresie profilaktyki (utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia, nauka zapobiegania chorobom przewlekłym, rozmowy z rodzicami nt. uzależnień dzieci od środków odurzających, uzależnień wśród dorosłych ) i opieki zdrowotnej.
6.	Zespół Szkolno-Przedszkolny w Drużbicach, Szkoła Podstawowa w Wadlewie, Gimnazjum w Rasach	Działalność edukacyjno-wychowawcza, organizowanie wypoczynku, umożliwienie uczniom udziału w imprezach kulturalnych, wsparcie socjalne uczniów najuboższych, wsparcie psychologiczno-pedagogiczne uczniów i rodziców, współpraca z kuratorami sądowymi,
7.	Parafia św. Rocha w Drużbicach, Parafia św. Ignacego Loyoli w Suchcicach, Parafia św. Floriana w Wadlewie	Działalność charytatywna, organizowanie wypoczynku i paczek świątecznych,

Instytucje i organizacje spoza terenu gminy Drużbice:

1) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bełchatowie,

2) Powiatowy Urząd Pracy w Bełchatowie,

3) organizacje pozarządowe,

4) Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Bełchatowie.

IV. Cele Programu

1. Cel główny: Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

2. Cele szczegółowe:

1) Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych dziecka i rodziny:

- objęcie dożywianiem dzieci tego wymagających, przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i ponadgimnazjalnych w formie posiłków na terenie placówek oświatowych,

- współpraca z organizacjami pozarządowymi w celu udzielania pomocy rzeczowej w formie artykułów żywnościowych i innych,

- monitorowanie sytuacji zdrowotnej dzieci z rodzin zagrożonych przez kontakt i współpracę z podmiotami świadczącymi usługi medyczne na terenie Gminy Drużbice,

- zapewnienie pomocy materialnej i rzeczowej, w ramach ustawy o pomocy społecznej rodzinom do tego uprawnionym.

2) Zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz rozwiązywanie już istniejących poprzez systematyczne monitorowanie rodzin zagrożonych kryzysem przez:

- pracowników socjalnych,

- asystenta rodziny,

- pedagogów szkolnych,

- psychologów poradni psychologiczno- pedagogicznej,

- przedstawicieli instytucji medycznych.

3) Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży m.in. poprzez:

- monitorowanie rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznych przez pracowników socjalnych, kuratorów sądowych i asystentów rodziny,

- zachęcanie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych/ pozaszkolnych.

4) Zapobieganie uzależnieniom m. in. poprzez:

- profilaktykę, edukację oraz wczesną interwencję w rodzinach zagrożonych uzależnieniami,

- kontynuowanie działań podejmowanych w ramach Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii.

5) Wspieranie interdyscyplinarne dzieci i rodzin, m.in. poprzez dobór działań naprawczych na rzecz dziecka i rodziny mające na celu:

- pozostawienia dzieci i młodzieży w środowisku rodzinnym,

- wzmacnianie roli i funkcji rodziny,

- wspieranie w rozwoju umiejętności opiekuńczo- wychowawczych rodziny,

- podniesienie świadomości w zakresie planowanie oraz funkcjonowania rodziny,

- dążenie do reintegracji rodziny,

- podejmowanie działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny naturalnej.

V. Działania i sposób ich realizacji :

1) Pomoc dla rodzin

Wsparcie i pomoc powinny być kierowane do rodzin z terenu Gminy Drużbice, które z różnych przyczyn nie mogą funkcjonować prawidłowo w oparciu o posiadane środki i zasoby. Wsparcie powinno być wielopłaszczyznowe i obejmować zarówno poprawę ich warunków bytowych, jak i wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, barier w dostępie do leczenia, rehabilitacji i wypoczynku.

2) Wspieranie interdyscyplinarne

W pracy z rodziną ważna jest współpraca różnych instytucji i służb wspierania rodziny. Praca socjalna na rzecz danej rodziny realizowana będzie m.in. poprzez zwoływanie posiedzeń grup interdyscyplinarnych, w skład których wchodzić będą w szczególności:

- pracownik socjalny,

- asystent rodziny,

- pedagog,

- przedstawiciel policji,

- kurator sądowy,

- służba zdrowia.

Skutkować ona powinna dokładną diagnozą problemów oraz ustaleniem spójnego plany pomocy i wsparcia.

3) Prowadzenie i rozwój różnorodnych form wsparcia dziennego

Rodziny mające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, mogłyby liczyć na pomoc w zakresie organizowania dzieciom czasu wolnego, pokonywania trudności szkolnych niwelowania zaburzeń zachowania.

4) Praca z asystentem rodziny

Celem pracy asystenta będzie osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Jego głównym zadaniem będzie niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny, przy jej bardzo aktywnej współpracy.

5) Partycypacja w kosztach umieszczania dzieci w pieczy zastępczej

W sytuacji umieszczenia dziecka:

- w rodzinie zastępczej albo rodzinnym domu dziecka,

- w placówce opiekuńczo- wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo- terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości:

- 10 % wydatków na opiekę i wychowywanie dziecka w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,

- 30 % wydatków na opiekę i wychowywanie dziecka w drugim roku pobytu,

- 50 % wydatków na opiekę i wychowywanie dziecka w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

VI. Odbiorcy Programu

Odbiorcami Programu są:

Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

Dzieci i młodzież, którym rodzina nie zapewnia należytej opieki.

Przedstawiciele instytucji oraz służb pracujących na rzecz dzieci i rodzin.

VII. Przewidywane efekty realizacji Programu.

Spodziewanym efektem realizacji Programu ma być polepszenie sytuacji dziecka i rodziny, poczucia bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie patologii społecznej, zminimalizowanie negatywnych zachowań oraz stworzenie skutecznego systemu wsparcia dla dziecka i rodziny.

VIII. Realizatorzy Programu

Koordynatorem Programu jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Drużbicach przy współpracy z następującymi instytucjami:

- Urzędem Gminy w Drużbicach,

- Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Drużbicach,

- Zespołem Interdyscyplinarnym w Drużbicach,

- Policją,

- Placówkami oświatowymi i kulturalnymi,

- Zakładami Opieki Zdrowotnej,

- Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Bełchatowie,

- Sądem Rejonowym w Bełchatowie i kuratorami,

- Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną,

- organizacjami pozarządowymi.

IX. Ewaluacja i monitoring programu.

Wójt sprawuje nadzór nad realizacją Programu i podejmuje niezbędne działania, zmierzające do osiągnięcia celów wyznaczonych w Programie.

Wójt przedstawia Radzie Gminy sprawozdanie rzeczowo- finansowe w terminie do 31 marca każdego roku.

Stały monitoring programu prowadzony będzie przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, który odpowiedzialny będzie za realizację Programu.

Głównym zadaniem jest zbieranie informacji, które dostarczą podstaw do oceny ich działań profilaktycznych na lata następne oraz przesłanek do oceny ich skuteczności.

Monitorowanie będzie dokonywane również poprzez analizę następujących danych:

- ilość porad udzielonych przez specjalistów w gminnych instytucjach samorządowych lub w organizacjach pozarządowych realizujących zadanie na zlecenie Gminy,

- liczba osób uczestniczących w szkoleniach, konferencjach,

- liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej z określeniem przyczyny oraz struktury rodziny,

- liczba rodzin niewydolnych wychowawczo i opiekuńczo,

- liczba rodzin, w których występuje przemoc w rodzinie,

- liczba dzieci objętych pomocą społeczną ,

- liczba dzieci umieszczonych w różnych formach systemu pieczy zastępczej,

- liczba dzieci powracających z systemu pieczy zastępczej do rodzin naturalnych,

- liczba osób usamodzielnionych,

- kwota wydatkowana na realizację różnych programów celowych ze wskazaniem źródła finansowania.

Prowadzenie ewaluacji i monitoringu realizacji Programu służy sprawdzeniu, czy zostały zrealizowane planowane działania, oraz badaniu osiągniętych efektów realizowanych przedsięwzięć. Monitoring i ewaluacja pozwalają również na dokonanie oceny stopnia realizacji podstawowych Programu.

XI. Zasady finansowania.

Finansowanie programu odbywać się będzie ze środków:

- budżetu Gminy Drużbice

- dotacji z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych,

- dotacji z budżetu państwa na realizację zadań zleconych,

- programów rządowych z zakresu wspierania rodziny,

- funduszy z Unii Europejskiej

- innych środków pozyskanych w ramach konkursów dotacyjnych.

Środki finansowe na realizację poszczególnych działań Programu, będą uwzględniane cyklicznie w rocznych planach finansowych.

W roku budżetowym 2016 na realizację Programu zabezpieczone zostały środki:

852 Pomoc Społeczna

85 204 Rodziny zastępcze – 23.500,00

85 206 Wspieranie rodziny – 34.318,93

Harmonogram Programu Wspieranie Rodziny w Gminie Drużbice

w latach 2016- 2018

L.p.	Zadania	Działania	Termin realizacji	Realizatorzy/Partnerzy	Wskaźniki
1	Prowadzenie działalności profilaktycznej na rzecz rodziny	1) Promowanie i organizowanie różnorodnych form promujących wartość rodziny oraz ich integrację ze społecznością lokalną.	2016-2018 w sposób ciągły	Urząd Gminy, GOPS, placówki oświatowe, GKRPA, organizacje pozarządowe.	1)Ilość konferencji, seminariów, publikacji artykułów w lokalnej prasie 2) Ilość organizowanych festynów, kursów, warsztatów itp., 3) Ilość plakatów, ulotek, zakładek na stronach internetowych 4) Ilość realizowanych projektów i programów 5) liczby uczestników realizowanych przedsięwzięć Sprawozdawczość w obrębie roku kalendarzowego.
2	Udzielanie wsparcia i pomocy rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych	1)Przyznawanie pomocy materialnej z systemów: pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego, dodatków mieszkaniowych, pomocy materialnej dla uczniów 2) Organizowanie aktywnego spędzania czasu dla dzieci w okresie wakacji letnich i zimowych 3) Przyznawanie posiłków w ramach programu rządowego „ Pomoc państwa w zakresie dożywiania” 4) Przeprowadzenie monitoringu sytuacji dziecka i rodziny w ramach szeroko rozumianej pracy socjalnej oraz zwiększania dostępu do specjalistycznego poradnictwa 5)Przyznanie asystenta rodziny 6)Pomoc wolontariuszy 7) Skierowanie do świetlic środowiskowych lub innych form wsparcia dziennego 8) Pomoc specjalistyczna realizowana przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną	2016-2018 w sposób ciągły	GOPS, GKRPA, Zespół Interdyscyplinarny, Punkt Konsultacyjny, PPP, świetlice środowiskowe	1) Liczby osób dorosłych i dzieci objętych poszczególnymi formami wsparcia finansowego i rzeczowego w danym roku- sprawozdanie roczne poszczególnych realizatorów
3	Doskonalenie współpracy pomiędzy instytucjami i podmiotami działającymi na rzecz dzieci i rodziny	1) Organizowanie cyklicznych spotkań przedstawicieli oświaty , policji, służby zdrowia, GOPS, sądów, Zespołu Interdyscyplinarnego,organizacji pozarządowych 2) Stały kontakt GOPS z PCPR 3) Szkolenia, konferencje, warsztaty pracowników służb społecznych	2016-2018 w sposób ciągły 2 razy w roku	Wszystkie podmioty uczestniczące w realizacji programu	1)Liczba szkoleń, spotkań, konferencji dla realizatorów Programu w danym roku
4	Wdrażanie nowoczesnych metod pracy z rodziną i dzieckiem	1) Podnoszenie wiedzy i doskonalenie umiejętności osób pracujących z rodziną 2) Wspieranie wspólnych działań różnych podmiotów w zakresie tworzenia kompleksowych programów na rzecz rodziny 3) Wsparcie i pomoc asystenta rodziny 4)Utworzenie placówek wsparcia dziennego	2016-2018 w sposób ciągły	GOPS, Urząd Gminy, placówki oświatowe, PCPR organizacje pozarządowe, PPP.	1)Liczba zorganizowanych bądź sfinansowanych szkoleń dla realizatorów Programu 2)Liczba zatrudnionych asystentów rodziny w kolejnych latach 3) Liczba środowisk objętych wsparciem i pomocą asystenta rodziny 4)Liczba ustanowionych rodziny wspierających 5)Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej 6)Liczba dzieci powracających do rodzin naturalnych 7)Liczba funkcjonujących placówek wsparcia dziennego Sprawozdawczość w obrębie w roku kalendarzowym.
5	Współfinansowanie pobytu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w działaniach	1)Współpraca z wymiarem sprawiedliwości właściwym ze względu na położenie gminy ( w szczególności z Sądem Rodzinnym, kuratorami sądowymi dla dzieci i młodzieży) oraz P	2016-2018 w sposób ciągły	GOPS, PCPR, Sąd	1)Liczba rodzin zobowiązanych przez sąd do pracy z asystentem rodziny 2) Liczba dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej 3)Kwota poniesionych wydatków 4)Liczba dzieci powracających do rodzin naturalnych. Sprawozdawczość w obrębie roku kalendarzowego.

Uzasadnienie

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332) określa zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych (art. 1 pkt 1). Zgodnie z art. 176 pkt 1 w/w ustawy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny należy do zadań własnych gminy. Projekt niniejszego programu powstał w oparciu o potrzeby zdiagnozowane w sprawozdaniu z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny za 2014 rok sporządzonego w związku z art. 179 ww. ustawy.