Dnia 22.08.2019r. została ogłoszona ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019r. poz. 1579), która wprowadza szereg istotnych zmian w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi.

Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach mają na celu, po pierwsze, wyeliminowanie możliwości ryczałtowego rozliczania przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od mieszkańców, po drugie, zachęcenie do selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

Wprowadzone zmiany są bardzo obszerne. Wiele z nich generuje dodatkowe koszty funkcjonowania systemu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o czystości i porządku z gminach w brzmieniu obowiązującym od 6 września 2019 roku każdy mieszkaniec gminy został zobowiązany do zbierania odpadów powstających na nieruchomości w sposób selektywny. Zatem mieszkaniec gminy nie będzie mógł już dokonać wyboru, czy chce zbierać odpady w sposób selektywny czy też nie. Rada gminy określa stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy.

Wynagrodzenie podmiotu odbierającego i zagospodarowującego odpady jest uzależnione tylko i wyłącznie od ilości odebranych i zagospodarowanych odpadów. (tu rozstrzygnięty przetarg pokazuje, że okoliczność ta nie wpływa na obniżenie wartości dotychczasowych usług).

Gminy zostały również zobowiązane do osiągania poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, w wysokości co najmniej: 1) 50% wagowo – za każdy rok w latach 2020–2024; 2) 55% wagowo – za każdy rok w latach 2025–2029; 3) 60% wagowo – za każdy rok w latach 2030–2034; 4) 65% wagowo – za 2035 r. i za każdy kolejny rok oraz do osiągania poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne w wysokości co najmniej 70% wagowo.

Jak wynika z rozstrzygniętych postępowań przetargowych w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w gminach o zbliżonym charakterze i liczbie ludności co w Gminie Drużbice, ceny za odbiór odpadów w związku ze zmianami w przepisach (przede wszystkim zmianą wysokości opłaty za składowanie odpadów, wzrostem cen za energię elektryczną itp.) charakteryzują się wzrostem w porównaniu do roku poprzedniego minimum o 50% (w zależności na jakim poziomie była dotychczas obowiązująca stawka).

Tak zwana „opłata marszałkowska”, czyli opłata za korzystanie ze środowiska w dużej mierze odpowiada za wzrost kosztów odbioru i zagospodarowania odpadów, a przez ostatnie 4 lata wzrosła aż kilkukrotnie. W 2014 r. jednostkowa stawka opłaty dla pozostałości z sortowania wynosiła 73,60 zł za 1 tonę - obecnie opłata ta wynosi 170 zł, a w roku 2020 będzie to aż 270 zł.

Wzrost opłat środowiskowych znacząco wpływa na koszty prowadzenia działalności, a co za tym idzie przedsiębiorcy zajmujący się odbiorem i zagospodarowaniem odpadów są zmuszeni przenosić część kosztów na osoby korzystające z ich usług, czyli po prostu podnosić ceny.

Biorąc pod uwagę odpady o kodzie191212 przekazywane na składowisko, to w roku 2018 dla Gminy było to 212 Mg. W roku 2019 szacuje się, że wielkość ta utrzyma się na zbliżonym poziomie. Opłata marszałkowska tylko od tych odpadów wzrośnie o ponad 20.000,00zł.

Przy stale rosnącej opłacie marszałkowskiej oraz z racji unijnych regulacji (w przyszłym roku tylko 35 procent odpadów ulegających biodegradacji będzie mogło trafić na składowiska) przedsiębiorstwa muszą poszukiwać efektywniejszych metod radzenia sobie z bioodpadami, a co za tym idzie, zainwestować w rozwój swoich instalacji. Obecnie brak technologicznie zaawansowanych instalacji do przetwarzania takiej ilości odpadów. Statystyki pokazują, że ilość zbieranych odpadów ulegających biodegradacji rośnie w zawrotnym tempie z roku na rok. Dziś frakcja bio stanowi 36,7 proc. masy wszystkich wytwarzanych odpadów komunalnych. Selektywna zbiórka odpadów każdej frakcji generuje kilkukrotne zwiększenie kosztów zbiórki z powodu konieczności dostarczania pojemników lub worków na każdy gromadzony odpad oddzielnie. Koszty podnosi również każdorazowy dojazd do posesji po te odpady. Mimo to selektywną zbiórkę trzeba prowadzić, ponieważ, zgodnie z obowiązującymi zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, muszą one uzyskiwać coraz wyższe poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów.

Na wzrost cen odbioru i zagospodarowania odpadów bardzo duży wpływ ma problem z zatrudnieniem pracowników na stanowiska kierowcy śmieciarki, ładowacza czy sortowacza odpadów. Obecnie notuje się bardzo niskie bezrobocie. Taka sytuacja na rynku pracy zmusza firmy do konkurowania wynagrodzeniem, a koszty płac są w przypadku firm usługowych ogromną częścią składową ogólnych kosztów prowadzenia działalności.

Kolejne nowelizacje ustaw związanych z odpadami nakładają na podmioty wytwarzające, zbierające oraz przetwarzające odpady szereg obowiązków, takich jak konieczność zaktualizowania posiadanych pozwoleń z zakresu gospodarki odpadami, ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, opracowania operatu przeciwpożarowego czy wdrożenia monitoringu wizyjnego. Dostosowanie się do nowych przepisów wymaga od przedsiębiorców gospodarujących i przetwarzających odpady poniesienia znaczących kosztów (już samo wprowadzenie monitoringu wizyjnego na jednej instalacji może kosztować od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych), co w konsekwencji wpływa również na koszty odbioru odpadów, które muszą ponosić mieszkańcy.

Najistotniejszym faktem dla gmin wiejskich jest obowiązek wynikający z art. 6r ust. 3b nowelizacji ustawy, który to mówi, że w okresie od kwietnia do października częstotliwość odbierania nieselektywnych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiących odpady komunalne nie może być rzadsza niż raz na dwa tygodnie z budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Jest to czynnik o bardzo dużej wadze, wpływający znacząco na zwiększenie kosztów odbioru. Wiąże się to m.in. z wprowadzeniem dodatkowych trasówek.

Ponadto utrwala się opinia regionalnych izb obrachunkowych, że gminne systemy gospodarki odpadami co do zasady powinny być odpowiednio zbilansowane, tak aby były efektywne kosztowo i nie zachodziła potrzeba ich dodatkowego zasilania z innych środków własnych System gospodarowania odpadami komunalnymi zorganizowany przez gminę zgodnie z art. 6n ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach powinien się samofinansować, co przekłada się na obowiązek ustalania wysokości ponoszonych przez mieszkańców gminy opłat na poziomie zabezpieczającym pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi

W związku z powyższym konieczne stało się dostosowanie stawki za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych do obowiązujących przepisów.